Τα έθιμα του Δεκαπενταύγουστου στην Ελλάδα

Μία από τις μεγαλύτερες γιορτές της Ορθοδοξίας είναι σήμερα. Μάλιστα ο λαός τον ονομάζει «Πάσχα του καλοκαιριού», αφού η «Παρθένος Μαρία» είναι το ιερότερο πρόσωπο της θρησκείας μας. Ετσι, η Κοίμηση της Θεοτόκου γιορτάζεται με μεγάλες τιμές και πλούσια έθιμα σε πολλές περιοχές της Ελλάδας.

Το μεγαλύτερο θρησκευτικό προσκύνημα του Ελληνισμού γίνεται αναμφισβήτητα  στην Παναγιά της Τήνου. Κάθε χρόνο μαζεύονται χιλιάδες πιστοί από κάθε γωνία της Ελλάδας και όχι μόνο. Η εικόνα των πιστών να ανεβαίνουν από τα σκαλοπάτια γονατιστοί για να προσκυνήσουν τη θαυματουργή εικόνα είναι από τις πιο χαρακτηριστικές. Η περιφορά γίνεται με αναμμένα κεριά από τους εκατοντάδες πιστούς. Το πανηγύρι διαρκεί έως τις 23 Αυγούστου.

Κοσμοσυρροή επικρατεί κάθε χρόνο στην Παναγιά τη Σουμελα στην Ημαθία. Πιστοί πηγαίνουν κάθε χρόνο στις πλαγιές του Βερμίου, κοντά στο χωριό Καστανιά όπου βρίσκεται η ιστορική εκκλησία.

Μετά τον Μέγα Εσπερινό της παραμονής, γίνεται η λιτάνευση της Αγίας Εικόνας και στη συνέχεια ακολουθούν καλλιτεχνικές εκδηλώσεις με ποντιακά συγκροτήματα. Ανήμερα πραγματοποιείται  η περιφορά της Αγίας Εικόνας, την οποία ακολουθεί πλήθος πιστών. Έπειτα ακολουθεί πολύωρο γλέντι με ποντιακά συγκροτήματα από τη Μακεδονία.

Στην Σιάτιστα της Κοζάνης υπάρχει η Παναγιά Μικρόκαστρου. Την παραμονή της γιορτής οι πλατείες Χώρας, Γεράνειας και η γειτονιά του Μπούνου συγκεντρώνουν τις παρέες των καβαλάρηδων, οι οποίοι παρασύρουν Σιατιστινούς στο γλέντι.

Ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου, οι καβαλάρηδες ξεκινούν το πρωί για να προσκυνήσουν την εικόνα της Παναγίας και το μεσημέρι με τα στολισμένα άλογα μπαίνουν επιβλητικά στη Σιάτιστα και στην πλατεία της Χώρας τους επισκέπτονται αρχές και λαός. Το γλέντι κρατάει μέχρι αργά το βράδυ.

Στον Παλαιόπυργο Πωγωνίου στα Ιωάννινα, ο Πολιτιστικός σύλλογος οργανώνει κάθε χρόνο πανηγύρι για την Κοίμηση της Θεοτόκου. Το μεσημέρι, μετά το φαγητό, το οποίο γίνεται στον προαύλιο της εκκλησίας, ακολουθούν τα «ντολιά», ένα έθιμο που κρατάει από πολύ παλιά. Η ντολή -ντολιά δίνεται από τον «ντολή πασά» που ορίζεται κάποιος από τους μεγαλύτερους, και παίρνοντας το ποτήρι του με το κρασί θα το τσουγκρίσει με έναν παρευρισκόμενο. Θα πιει τρία ποτήρια ή τρεις φορές και θα τα αφιερώσει κάθε φορά και σε διάφορους ζητώντας από την ορχήστρα να παίξουν ένα τραγούδι.

Ύστερα, οι υπόλοιποι με την σειρά που ορίζει ο «ντολή πασάς» αφιερώνουν τις ευχές τους όπου θέλει ο καθένας ζητώντας και από ένα τραγούδι. Ο σκοπός του εθίμου ουσιαστικά ήταν να διαλύονται και οι μικροπαρεξηγήσεις που είχαν δημιουργηθεί και να υπάρχει ομόνοια μεταξύ των χωριανών.

Το βράδυ ακολουθεί παραδοσιακό πανηγύρι με τοπικές ενδυμασίες και Πωγωνήσιους χορούς. Το γλέντι διαρκεί μέχρι τις πρωινές ώρες.

Η Παναγία της Θάσου, στην Καβάλα, είναι χωριό που πήρε το όνομα του από το ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Μετά τη λιτάνευση της εικόνας μαζεύονται όλοι στο προαύλιο της εκκλησίας και το γλέντι φουντώνει με χορούς από όλη την Ελλάδα που συνοδεύονται από τοπικούς μεζέδες και κρασί.

Στη Σκιάθο, το βράδυ της παραμονής της γιορτής, σε μοναδικό κλίμα κατάνυξης γίνεται η περιφορά του Επιταφίου της Παναγίας και όλοι μαζί οι Σκιαθίτες ψάλλουν τα εγκώμια της Θεοτόκου 

Στην Πάρο υπάρχει μία από τις εντυπωσιακότερες εκκλησίες του Αιγαίου, η Παναγία η Εκατονταπυλιανή. Μετά την καθιερωμένη Περιφορά της Εικόνας, ξεκινά το γλέντι  μέχρι τις πρωινές ώρες, με παραδοσιακή μουσική, παριανό κρασί και ντόπιους μεζέδες. Την ίδια ώρα, στο λιμανάκι της Νάουσας της Πάρου η νύχτα γίνεται μέρα, όταν δεκάδες καΐκια προσεγγίζουν την προβλήτα με αναμμένα δαδιά.

Αποκορύφωμα όλων είναι η άφιξη των «πειρατών» στο λιμάνι για την έναρξη της γιορτής με νησιώτικους χορούς, και πρώτο και καλύτερο τον Mπάλο.

Στα Κουφονήσια επίσης, γίνεται ένα πανέμορφο έθιμο τον Δεκαπενταύγουστο. Μετά τη Λειτουργία στο εκκλησάκι στο Κάτω Κουφονήσι, προσφέρεται φαγητό από τους κατοίκους και κατόπιν μεταφέρονται με τα καΐκια τα οποία κάνουν αγώνες για το ποιος θα περάσει τον άλλο στο Πάνω Κουφονήσι

Το πανηγύρι της Κοίμησης της Θεοτόκου, στην Όλυμπο της Καρπάθου, είναι από τα πιο κατανυκτικά. Αρχικά, οι άντρες καθισμένοι στο τραπέζι και με ένα κομμάτι βασιλικό στο πέτο, τραγουδούν και πίνουν, με τη συνοδεία λαούτου και λίρας. Στη συνέχεια, και καθώς πέφτει το σκοτάδι, ξεκινά ο χορός, στον οποίο μπαίνουν, σιγά-σιγά, και οι γυναίκες ντυμένες παραδοσιακά.

Ο χορός, αργός και πάντα με σταθερό βήμα και κατανυκτική διάθεση, κρατά για ώρες και η όλη ατμόσφαιρα είναι από τις ωραιότερες που μπορεί να βιώσει ο πιστός στα πανηγύρια του Αιγαίου

Πολυήμερος εορτασμός γίνεται και στη Νίσυρο για την Παναγία Σπηλιανή. Tο έθιμο είναι αφιερωμένο στην γυναίκα, καθώς οι μαυροντυμένες Eννιαμερίτισσες (γυναίκες ταγμένες στην Παναγία) αναλαμβάνουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Μένουν στο χώρο του μοναστηριού της Παναγίας της Σπηλιανής που βρίσκεται μέσα στο κάστρο των Ιπποτών, προσκυνούν και καθαρίζουν τον χώρο και τα ιερά σκεύη. Την ημέρα της λιτανείας, οι Eννιαμερίτισσες κρατούν τους δίσκους με τα κόλλυβα και προπορεύονται, ανοίγοντας το δρόμο για την ιερή εικόνα. Το γλέντι ξεκινά τη στιγμή που η εικόνα φτάνει στο χωριό, με τον τοπικό χορό της «κούπας», τραγούδια και άφθονο κρασί, ενώ οι Εννιαμερίτισσες αποσύρονται.

.
Στο Μοναστήρι της Παναγίας στους Λειψούς, η Παναγία δεν κρατάει το Θείο Βρέφος αλλά τον Εσταυρωμένο Χριστό, σε μια εικόνα μοναδική στην χριστιανική παράδοση. Η Παναγία του Χάρου γιορτάζει στις 23 Αυγούστου, δηλαδή στα εννιάμερα της Παναγίας.

Σύμφωνα με το έθιμο, που τηρείται από το 1943, τοποθετούνται την άνοιξη κρινάκια γύρω από την εικόνα τα οποία στη συνέχεια ξεραίνονται και ανθίζουν ξανά, τον Αύγουστο.

Κοσμοσυρροή κάθε χρόνο και στην Iερά Mονή της Παναγιάς της Φιδούς στην Κεφαλλονιά για να δουν τα «φιδάκια της Παναγίας». Κάθε Δεκαπενταύγουστο τα μικρά φιδάκια εμφανίζονται στο καμπαναριό και η εκκλησιαστική επιτροπή τα μεταφέρει στο προαύλιο του Ναού.

Σύμφωνα με την παράδοση, τα φιδάκια φέρνουν καλή τύχη στο νησί και αν δεν εμφανιστούν, ο οιωνός είναι κακός.