Ωχ, η μέση μου!

*Της φυσικοθεραπεύτριας Θεανώς Στρατή

Πόσο συχνά ακούγεται γύρω μας αυτή η φραση; Υπερβολικά συχνά! Πρόκειται για οσφυαλγία που σημαίνει ετυμολογικά άλγος, δηλαδή πόνο στην οσφύ. Ο πόνος στη μέση δεν είναι ασθένεια ή πάθηση αλλά σύμπτωμα, που μπορεί να οφείλεται σε παθήσεις ή καταστάσεις όπως π.χ. δισκοπάθεια, σπονδυλολίσθηση, σπονδυλοαρθρίτιδα, μυϊκή αδυναμία, κακώσεις κ.λ.π.

Περίπου το 80% του πληθυσμού κάποια στιγμή της ζωής του θα εμφανίσει πόνο στη μέση. Τα τελευταία χρόνια όλο και πιο νεαρές ηλικίες δείχνουν να προσβάλλονται συχνότερα. Ο πόνος συνήθως είναι πολύ δυνατός, καθηλωτικός. Ο ασθενής σωματικά νιώθει να κόβεται στα δύο και όταν η υποκείμενη αιτία είναι σοβαρή (π.χ. κήλη δίσκου), τότε αντιμετωπίζει μεγάλη δυσκολία να αντεπεξέλθει στις καθημερινές υποχρεώσεις της εργασίας και της οικογένειας. Επηρεάζεται και ψυχολογικά, αφού αισθάνεται καθηλωμένος και ανήμπορος να προσφέρει στον εαυτό του και στους γύρω του.

Σαν κύρια αιτία της οσφυαλγίας, που σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να είναι και οσφυοϊσχιαλγία, φαίνεται να είναι ο σύγχρονος τρόπος ζωής. Καθιστική ζωή, υπερεργασία, οδήγηση, άγχος κ.λ.π. μειώνουν αισθητά την κίνηση της σπονδυλικής στήλης, μιας αλυσίδας αρθρώσεων, οι οποίες είναι κατασκευασμένες να κινούνται αρμονικά, σύνθετα και σε πολλούς άξονες. Αποτέλεσμα της υποκινητικότητας αυτής είναι να γίνεται δύσκαμπτη, δυσκίνητη και ευάλωτη σε διάφορες παθήσεις ή κακώσεις.

Οι μυϊκές ομάδες που τη στηρίζουν, όταν δεν γυμνάζονται, γίνονται χαλαρές, αδύναμες και ανεπαρκείς να φέρουν εις πέρας το έργο τους. Η επιβάρυνση τότε είναι μεγάλη και ο κίνδυνος να δημιουργηθεί κάποιο πρόβλημα πολύ κοντινός.

Στο σημείο αυτό, η επίσκεψη στον ειδικό γιατρό-ορθοπεδικό είναι απαραίτητη. Ο πάσχων θα εξεταστεί λεπτομερώς (κλινικά και εργαστηριακά) και αφού διαγνωστεί η αιτία της οσφυαλγίας, θα του δοθεί η κατάλληλη αγωγή φαρμακευτική, φυσικοθεραπευτική ή σπανιότερα χειρουργική.

Σήμερα, η σύγχρονη ιατρική εμπιστεύεται όλο και περισσότερο την φυσικοθεραπευτική αντιμετώπιση, η οποία έχει ανοίξει νέους δρόμους θεραπείας και αποκατάστασης και, εφόσον εφαρμόζεται σωστά με την καθοδήγηση και την συνεργασία γιατρού και φυσικοθεραπευτή, έχει υψηλό δείκτη αποτελεσματικότητας.

Η επαφή του ασθενή με τον φυσικοθεραπευτή του δίνει την ευκαιρία να μάθει πολλά για τον μηχανισμό στήριξης της σπονδυλικής στήλης, για την λειτουργία της, καθώς και για τα όρια και τις αντοχές της. Ο στόχος του φυσικοθεραπευτή πρέπει να είναι σαφής και ρεαλιστικός. Η στρατηγική που θα ακολουθήσει θα πρέπει να είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη και όχι αυτοσχέδια. Η τακτική του πρέπει να στηρίζεται σε αυστηρά πρωτόκολλα αποκατάστασης, που θα καθορίζουν τις φάσεις της φυσικοθεραπευτικής αγωγής.

Οι φάσεις, με βάση τα διεθνή επιστημονικά δεδομένα, είναι οι εξής:

Α. Η αναλγητική φάση, κατά την οποία ο φυσικοθεραπευτής εφαρμόζει, για την ανακούφιση του πόνου, ρεύματα αναλγησίας με ηλεκτρομυοδιέγερση TENS, LEIZER, υπερήχους, μαγνητικά πεδία καθώς και τεχνικές και μεθόδους αποφόρτισης και φυσικά μυοχαλαρωτικό μασάζ.

Β. Η φάση κινητοποίησης. Εφόσον ο πόνος έχει μειωθεί, επόμενος στόχος είναι η επανάκτηση του εύρους κίνησης με μεθόδους κινητοποίησης που εφαρμόζονται από τον φυσικοθεραπευτή και δίνονται στον ασθενή κάποιες εύκολες ασκησούλες  για το σπίτι. Στη συνέχεια συνιστάται η εκτέλεση ασκήσεων ενδυνάμωσης και διάτασης της ράχης που εκτελούνται στο γυμναστήριο με συνεργασία φυσικοθεραπευτή-γυμναστή.

Ας δούμε όμως τι μπορούμε να κάνουμε προκειμένου να προλάβουμε τον πόνο της μέσης.

Σημαντική είναι η πραγματοποίηση μιας τακτικής αερόβιας άσκησης, το κολύμπι και το περπάτημα. Η άσκηση βοηθά στην αύξηση της δύναμης και της αντίστασης της μέσης.

Σημαντικός είναι, επίσης, ο έλεγχος του σωματικού βάρους και η μείωσή του, εάν κρίνεται απαραίτητο, καθώς και η πραγματοποίηση ασκήσεων ενδυνάμωσης και διάτασης των κοιλιακών μυών, των γλουτιαίων και των ραχιαίων.

Ακολουθούν ορισμένες χρήσιμες, καθημερινές συμβουλές.

Όταν είστε όρθιοι: Εάν είστε αναγκασμένοι να παραμείνετε όρθιοι για πολύ ώρα, είναι σημαντικό να προσπαθείτε να εναλλάσσετε τη στήριξη του βάρους από το ένα πόδι στο άλλο.

Όταν είστε καθιστοί: Καλό είναι να χρησιμοποιείτε μια καρέκλα που προσφέρει καλή υποστήριξη της ράχης το ύψος της θέσης πρέπει να είναι τέτοιο, ώστε να επιτρέπει στο άτομο που κάθεται να έχει τα γόνατα λυγισμένα και τα πέλματα καλά ακουμπισμένα στο έδαφος. Και σε αυτή την περίπτωση, εάν παραμένετε καθιστοί για πολύ ώρα, καλό είναι να προσπαθείτε να μειώνετε την επιβάρυνση της σπονδυλικής στήλης, αλλάζοντας κάθε τόσο στάση.

Όταν σηκώνετε βάρος: Το να γνωρίζει κανείς πώς να σηκώνει βαριά αντικείμενα με τη σωστή τεχνική είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για την πρόληψη της οσφυαλγίας. Πρέπει να αποφεύγεται η χρήση της μέσης στην ανύψωση των αντικειμένων. Στην πράξη, είναι απαραίτητο να λυγίζει κανείς τα πόδια, έτσι ώστε να φτάνει με τους βραχίονες στο ύψος του αντικειμένου και να το σηκώνει κρατώντας το κοντά στον κορμό, χρησιμοποιώντας τη δύναμη των ποδιών. Προφανώς, καλό είναι να ζητά κανείς βοήθεια εάν το βάρος είναι υπερβολικό. Επίσης, καλό είναι να αποφεύγεται η άρση βαριών αντικειμένων πάνω από το κεφάλι.

Όταν κοιμάστε: γενικά συνιστάται ο ύπνος σε ένα στρώμα μέτριο-σκληρό. Αποφεύγετε τη χρήση πολύ υψηλών μαξιλαριών που μπορεί να οδηγήσουν σε υπερβολική κάμψη του λαιμού.

Χρήσιμες ασκήσεις:
Καλό είναι να περιοριστεί η ακινητοποίηση στο κρεβάτι: Η ελαφριά άσκηση συμβάλλει στην επιτάχυνση της ανάρρωσης. Πρέπει, βέβαια, να αποφεύγεται οποιαδήποτε κίνηση προκαλεί πόνο. Εάν η οσφυαλγία οφείλεται σε οξύ τραυματισμό, χρήσιμη είναι, αρχικά, η εφαρμογή κρύων επιθεμάτων.

Η παγοκύστη πρέπει να εφαρμόζεται για σύντομα χρονικά διαστήματα (περίπου 15 λεπτών), αλλά αρκετές φορές την ημέρα. Σε μια επόμενη φάση, μετά την εξάλειψη των σπασμών και του έντονου πόνου, μπορούν να εφαρμοστούν ζεστά επιθέματα.

Όσον αφορά τη χρήση ειδικών κορσέδων, οι απόψεις διίστανται, γιʼ αυτό και είναι απαραίτητο να συμβουλευτεί κανείς τον ορθοπεδικό. Παρόλο που βοηθούν να κρατηθεί ζεστή η περιοχή και προσφέρουν μια κάποια υποστήριξη, η παρατεταμένη χρήση τους μπορεί να αποδυναμώσει τους μύες της μέσης. Προτιμότεροι είναι οι “μυϊκοί κορσέδες” που μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης ασκήσεων ενδυνάμωσης των ραχιαίων μυών.

Συμπερασματικά, βοηθάμε το σώμα μας και δεν αφήνουμε τα συμπτώματα να προχωρήσουν. Μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις ο πόνος να είναι αρκετά οξύς, αλλά μην ξεχνάμε ότι το σώμα μας είναι φτιαγμένο για να ΚΙΝΕΙΤΑΙ. Κάνουμε υπομονή και με τη πολύτιμη βοήθεια του γιατρού και του φυσικοθεραπευτή καταφέρνουμε να επανέλθουμε στις καθημερινές μας δραστηριότητες.

* Θεανώ Στρατή/ Πανίδου και Γαζέπη 38/ 22210-81600/ theano_strati@yahoo.gr