Η απάτη Νταβούτογλου και το Nεοοθωμανικό δόγμα

#Γράφει ο Bαγγέλης Kατσαρός
                      (ΧΗΜΙΚΟΣ Μ.Ε)

1. Η Τουρκία δεν έχει κυρώσει τη Διεθνή Συνθήκη για την υφαλοκρηπίδα κατά τη Σύμβαση της Γενεύης του 1958 ούτε τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1982 (σύμβαση Montego Bay  Jamaica). Το δικαστήριο της Χάγης έχει δεχτεί ότι τα δικαιώματα του παράκτιου κράτους στην υφαλοκρηπίδα αποτελούν διεθνές εθιμικό δίκαιο και τα άρθρα 1-3 της Συνθήκης του 1958 ισχύουν για όλα τα κράτη ανεξάρτητα αν την έχουν κυρώσει.

2. Τα νησιά έχουν πλήρη δικαιώματα υφαλοκρηπίδας επειδή όμως η Τουρκία δεν έχει αποδεχτεί τη Σύμβαση του 1982 δε δεσμεύεται και επικαλείται την αρχή της ευθυδικίας δηλ. τη δίκαιη κρίση-απόφαση.

3. Η παλαιότερη δήλωση Νταβούτογλου (10-3-2011) περί άρσης του casus belli από πλευράς Τουρκίας σε περίπτωση επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων (στο εξής Χ.Υ) στα 12ν.μ από την δική μας πλευρά ήταν μία απάτη. Ο Τούρκος ΥΠΕΞ είπε ότι η Τουρκία δε θα κινηθεί μονομερώς για την άρση του casus belli, παρά μόνο με αμοιβαία βήματα δηλ. εννοεί την παραίτηση δικαιώματος από πλευράς της χώρας μας για επέκταση των Χ.Υ στα 12ν.μ που νόμιμα έχει η Ελλάδα μετά και τη Σύμβαση του 1982. Ο Ερντογάν είχε δηλώσει ότι ʽάλλο η κατάργηση του casus belli και άλλο να χαρακτηριστεί στο εξής η Ελλάδα εχθρική χώραʼ.

Η Τουρκική κυβέρνηση πιστεύει στο διμερή διάλογο άσχετα αν υπάρχει συμφωνία γιατί όταν οι διεκδικήσεις τους οδηγούνται σε τράπεζα διαπραγματεύσεων μετατρέπονται σε de jure διμερείς διαφορές στη συνείδηση της διεθνούς κοινότητας. Με βάση το Διεθνές Δίκαιο, τα νησιά που κατοικούνται και έχουν οικονομική δραστηριότητα δικαιούνται ΑΟΖ. Όμως η Ελλάδα έχει μετατοπιστεί από την πάγια θέση της ότι δηλ. όλα τα άλλα προβλήματα  στο Αιγαίο είναι πολιτικές διαφορές (πλην υφαλοκρηπίδας που είναι νομικής φύσης και θέλει να το οδηγήσει στη Χάγη). Όμως το Δ .Δ. Χάγης επιλύει οριοθετημένες διαφορές που σημαίνει ότι για την παραπομπή απαιτείται συνυποσχετικό. Βεβαίως προηγείται η ρύθμιση του εύρους των Χ.Υ και μετά η υφαλοκρηπίδα. Ο Γ.Α.Π όμως διαπραγματευόταν από το 1999 ως Υπουργός Εξωτερικών τα Χ.Υ διαφοροποιημένου εύρους δηλ. 12 ν.μ στο Ιόνιο που δεν ενδιαφέρουν την Τουρκία,  6ν.μ στα τουρκικά παράλια και 8-10ν.μ σε ενδιάμεσες περιοχές!

4. Είναι αναγκαίο να διευκρινίσουμε ότι παρόλο που ο Νταβούτογλου είναι μέλος του ισλαμικού μπλοκ της Τουρκίας, κατά βάση δε φαίνεται να διακατέχεται από έντονη θρησκευτικότητα. Πιστεύει όμως στην πολιτική των προωθημένων συνόρων* και της οθωμανικής αυτοκρατορίας όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά τη συνθήκη του Κάρλοβιτς το 1699 (βλέπε 1). Επομένως για κάθε πολιτική προσέγγιση θεωρεί ότι πρέπει να εκλαμβάνεται η Τουρκία ως έχουσα τα σύνορά της από τα αλβανικά παράλια έως και τη Μέση Ανατολή!! Είναι έντονος ο προβληματισμός του και η απογοήτευσή του σχετικά με την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην Ε.Ε αλλά ταυτόχρονα η δυτικοευρωπαϊκή του στροφή είναι μη αναστρέψιμη για την πορεία της χώρας του στο μέλλον. Απλά θέλει και τις επαναπροσεγγίσεις με τα κράτη της Μέσης Ανατολής αλλά όπως διατείνεται ο ίδιος η Τουρκία έχει ένα γενικότερο πρόβλημα έλλειψης στρατηγικής θεωρίας**.

5. Το κενό αυτό που έχει η γειτονική χώρα προσπαθεί να το καλύψει με το νέο δόγμα που ήθελε να θεσπίσει με τις Ελληνικές κυβερνήσεις. Το ερώτημα είναι αν εμείς έχουμε αντιληφθεί την τουρκική σκέψη, δηλ. τα πεδία αλληλεπίδρασης που βλέπει και θέλει να εφαρμόσει η Τουρκία με τη μορφή των προωθημένων συνόρων στον βαλκανικό άξονα.

Μία πιθανή μεγαλύτερη έξοδος  της Τουρκίας στο Αιγαίο πέραν του υπάρχοντος καθεστώτος που προέρχεται από τις διεθνείς συνθήκες, θα καταστήσει την Τουρκία κάτι περισσότερο από περιφερειακή δύναμη και κάτι λιγότερο από μεγάλη δύναμη με τάση προς το δεύτερο. Η αποτυχία να παγιωθεί στην Ευρώπη μετά από δύο ατυχείς πολιορκίες της Βιέννης (το 1529 και το 1683) θα μετατραπεί ενδεχομένως σε επιτυχία αν επεκταθεί στο Αιγαίο διότι εκτός από άξονα σύνδεσης από στεριά με την Ευρώπη που διαθέτει σήμερα (ευρωπαϊκή Τουρκία) θα διασφαλίσει ζωτικής σημασίας υδάτινη αρτηρία μέσω Αιγαίου και άρα θα διασαλευτούν όλες οι υπάρχουσες ισορροπίες ανάμεσα σε δύση και ανατολή. Αν συνδυάσουμε και το γεγονός ότι ουδέποτε οι Τούρκοι αναγνώρισαν το Πατριαρχείο ως Οικουμενικό (σε συνδυασμό με τη διακοπή λειτουργίας της Θεολογικής σχολής της Χάλκης), τότε σε μία ενδεχόμενη αιφνίδια χηρεία του, μπορούν να απευθυνθούν στους Ρώσους για την κάλυψη του θώκου.

Με βάση αυτό το σκεπτικό και την προσπάθεια βελτίωσης των σχέσεων Τουρκίας-Ρωσίας (από πλευράς Τουρκίας) θα ήταν ιδανική περίπτωση για την Τουρκία, να διασφαλίσει την απεμπόληση δικαιώματος από μέρους της Ελλάδας που έχουμε για επέκταση των Χ.Υ από 6 σε 12ν.μ με συνέπεια να καλύψει η Τουρκία το ευρωπαϊκό της κενό. Ο Νταβούτογλου αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «ουδεμία πολιτική προσέγγιση δεν έχει νόημα αν δε ληφθούν σοβαρά υπόψη οι θρησκευτικές αξίες του άλλου κράτους και ο πολιτισμικός τους χάρτης που έχει διαμορφωθεί με βάση αυτές».

Γνωρίζοντας λοιπόν την αδιαφορία ή και την απαξίωση των Ελληνικών κυβερνήσεων στο θέμα αυτό, οι Τούρκοι θα έχουν ξεπεράσει την εκδοχή να αντιδράσουμε με σφοδρότητα. Το ζητούμενο είναι αν ο ελληνικός λαός και οι πολιτικοί του είναι επαρκώς υποψιασμένοι για την κεφαλαιώδη αξία που έχουν τα θρησκευτικά θεμέλια και ο πολιτισμικός χάρτης της χώρας μας. Αν τα ξέρουμε καλά αυτά τα θέματα, τότε μπορούμε να ματαιώσουμε το νεοοθωμανικό δόγμα Νταβούτογλου ( ο οποίος φαίνεται να είναι μεγάλος παίκτης της στρατηγικής). Ταυτόχρονα δίνεται μία καθοριστική απάντηση σε όποιους  νομίζουν ότι η βαθύτερη πλευρά της ιστορίας είναι μόνο κάποιοι δυσνόητοι οικονομικοί όροι.

Η πρόσφατη προκλητική δήλωση του κ. Νταβούτογλου προς τους Σκοπιανούς στο Σικάγο ότι «αισθάνεται ως Μακεδόνας», αποδεικνύει περίτρανα ότι έχει στο μυαλό του ακόμα το βιλαέτι του Κοσόβου κατά την περίοδο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Σκοπίμως αγνοεί ότι η αυτοκρατορία των Οσμανλήδων έπεσε εδώ κι έναν αιώνα, η Τουρκία πλέον,είναι ας πούμε εκδημοκρατισμένη, συμμετέχει σε πολλούς διεθνείς οργανισμούς και υποτίθεται ότι αναγνωρίζει όλες τις διεθνείς συνθήκες. Αναμφίβολα όμως εμείς ξέρουμε πολύ καλά τι εννοεί με τη δήλωση αυτή και δεν είναι τίποτε άλλο από την επιθυμία του να αναστήσει την αίγλη των προηγούμενων αιώνων ως τη μεγάλη δύναμη στο υπογάστριο της Ευρασίας. Είναι επίσης γνωστό ότι για τους τούρκους, πατρίδα μπορεί να είναι κάθε κατακτημένο έδαφος, πόσο μάλλον ένα έδαφος του οποίου το όνομα το προσδιορίζει κατά το δοκούν και πάντα εις βάρος αιωνίων εχθρών.

6. Τέλος, είναι ιδιαίτερα σοβαρό να τονιστεί το θέμα της σαρίας (ο ιερός νόμος του   Ισλάμ) που ζητούν οι τούρκοι φονταμενταλιστές να επανέλθει ως βασικός άξονας διακυβέρνησης της χώρας τους. Η σαρία πλέον έχει περιοριστεί αποκλειστικά στο οικογενειακό δίκαιο πλην όμως θεωρείται η πυξίδα του μουσουλμανισμού σε επίπεδο διοίκησης όσο υπήρχε η Οθωμανική αυτοκρατορία.***. Οι κεμαλιστές αρνούνται καθʼ οιονδήποτε τρόπο την επιστροφή του ιερού νόμου και αυτό αποτελεί μία από τις κορυφαίες διαμάχες ανάμεσα στο βαθύ κράτος και το ισλαμικό καθεστώς. Σημασία έχει ότι τα όρια ανάμεσα στους σαρικούς νόμους και του νεότερους θεσμούς δεν είναι πάντοτε σαφή. Έτσι, οι μεταρρυθμίσεις που γίνονται στην Τουρκία δεν προέρχονται ως επί το πλείστον κατόπιν πίεσης από το λαό γιʼ αυτό και δεν έχουν στέρεα βάση. Άρα θα κυρωθούν στη συνείδηση του λαού όταν αυτές πιθανόν να συνοδεύονται με εδαφικά κέρδη που να συνδυάζονται με ένα ένδοξο γιʼ αυτούς παρελθόν». 

Παραπομπές:
*  ΑΧΜΕΤ ΝΤΑΒΟΥΤΟΓΛΟΥ: ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΒΑΘΟΣ ΚΑΙ Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ
**    >>    >>    >>               >>
*** ERIC ZURCHER: Η σύγχρονη ιστορία της Τουρκίας.
(1) Η πρώτη υποχώρηση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας από  ορισμένα ευρωπαϊκά εδάφη.