ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΑΤΤΑΚΟΣ: O κορυφαίος γιατρός που μπαίνει στην καρδιά των ασθενών του

Μία πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη παραχώρησε στην "Ευβοϊκή Γνώμη" ο καρδιοχειρουργός Στρατής Παττακός, ο οποίος θεωρείται από τους κορυφαίους στη χώρα μας. 

Το egnomi.gr σάς παρουσιάζει τη συνέντευξη, την οποία και είμαστε βέβαιοι ότι θα απολαύσετε.

Ο Στρατής Παττακός στο γραφείο του. Το προσεγμένο ντύσιμό του τον κάνει να ξεχωρίζει και στην προσωπική του ζωή.

Η κορυφή λένε ότι ...ζαλίζει ή κάνει τους ανθρώπους απόμακρους και αλαζόνες. Ο καρδιοχειρουργός από τον Πολιχνίτο της Λέσβου Στρατής Παττακός αποτελεί εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα.
Έχοντας διανύσει μία πορεία δεκαετιών στο χώρο της υγείας, κατάφερε να θεωρείται σήμερα ο κορυφαίος καρδιοχειρουργός στη χώρα και ο άνθρωπος που θα εμπιστευτείς με κλειστά τα μάτια, αν -ο μη γένοιτο- παραστεί ανάγκη. 
Ωστόσο, η φήμη του χτίστηκε χάρη και στον αδαμάντινο χαρακτήρα του. Ο Στρατής Παττακός δεν γιατρεύει μόνο τις καρδιές των ασθενών του, αλλά τις …κερδίζει κιόλας με την καλοσύνη και την ευγένειά του. Σπάνιο πράγμα στον απρόσωπο -έως πολλές φορές κυνικό- ιατρικό κόσμο.
Το ραντεβού μας με τον Στρατή Παττακό είχε οριστεί για τις επτά το απόγευμα του Σαββάτου στο νοσοκομείο «Υγεία», όπου εργάζεται. Όταν φτάσαμε επικρατούσε ησυχία. Όλα τα γραφεία των γιατρών ήταν κλειστά και ο Στρατής Παττακός μάς υποδέχτηκε χαμογελαστός, αν και κουρασμένος.
«Τα χειρουργεία, όπως καταλαβαίνετε, δεν έχουν ωράριο. Σήμερα έκανα δύο εγχειρήσεις και τελείωσα πριν από λίγο» μας λέει δίνοντας το έναυσμα για να ξεκινήσει μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη μαζί του.

Πάντα με ένα χαμόγελο στα χείλη. Εδώ με τη χειρουργική στολή λίγη ώρα πριν αρχίσει άλλη μια επέμβαση.

- Τι είναι η καρδιά για τον άνθρωπο;
• Είναι ό,τι ο κινητήρας για το αυτοκίνητο. Χωρίς την καρδιά, ο ανθρώπινος οργανισμός παύει να υπάρχει, εφόσον χωρίς την άντληση του αίματος δεν υπάρχει τροφοδοσία όλων των οργάνων με θρεπτικές ουσίες και οξυγόνο. 
- Γιατί προτιμήσατε να γίνετε καρδιοχειρουργός;
• Η προτίμησή μου οφείλεται στο γεγονός ότι, όταν το αποφάσισα, η καρδιοχειρουργική ήταν συνυφασμένη με αγώνα και αγωνία. Δεν είχε πολλά θετικά. Άλλωστε, μην ξεχνάμε ότι οι περισσότεροι ασθενείς τότε, πήγαιναν στο εξωτερικό για επεμβάσεις καρδιάς. 
- Πόσες επεμβάσεις καρδιάς έχετε κάνει μέχρι σήμερα;
• Πολλές χιλιάδες. Πιστεύω ότι αντί να αναφερόμαστε σε αριθμούς, είναι καλύτερα να εστιάζουμε σε βαθμό επιτυχίας. Εκεί κρίνεται το έργο του καθενός μας.
- Πόσα χρόνια χειρουργείτε καρδιοπαθείς;
• Aπό το 1988, όταν άρχισα την ειδικότητα στην Αμερική, δηλαδή 34 ολόκληρα χρόνια. Στην Αμερική ειδικεύτηκα για 8 χρόνια και στην Ελλάδα έκλεισα τα 31 χρόνια καρδιοχειρουργικής.
- Από πότε είστε Διευθυντής της Καρδιοχειρουργικής Κλινικής στο νοσοκομείο «Υγεία»;
• Από το 1991. Στην αρχή Διευθυντής Ομάδας και λίγο αργότερα Κλινικής.
- Ποιοι καρδιοχειρουργοί είναι στην ομάδα σας;
• Είναι πολλοί χειρουργοί, καταξιωμένοι και πολύτιμοι. Ο καθένας με την αξία και την προσφορά του. Διαχρονικά είμαι πολύ υποχρεωμένος σε όλους αυτούς τους συνεργάτες, που αφιέρωσαν τη ζωή τους για να στηρίξουν την ομάδα μας. Ό,τι και να πω, είναι απλά λίγο.
- Εσείς τους επιλέξατε;
• Και βέβαια. Ιδιωτικός τομέας. Προσωπικές επιλογές. 
- Πόσα χρόνια συνεργάζεστε μαζί τους;
• Με ορισμένους έκλεισα 30 χρόνια συνεργασίας. Τελευταία μεταγραφή είναι ενός συναδέλφου με πολλά χρόνια προϋπηρεσία στο Ωνάσειο. Η εμπειρία ενός εκάστου είναι πολύτιμη.
- Πώς νιώθετε όταν μπαίνετε στο χειρουργείο για να κάνετε μια μεγάλη επέμβαση στην καρδιά;
• Μπαίνω στο χειρουργείο με αίσθημα ευθύνης, με συντονισμό της ομάδας και επίγνωση της ανθρώπινης ταπεινότητας. Νόμιζα ότι με τα χρόνια αυτή η αγωνία θα μειωνόταν, θα χαλάρωνε... Δυστυχώς διαψεύστηκα. Με τα χρόνια και την εμπειρία το συναίσθημα ευθύνης γίνεται πιο βαρύ. Έχω δει πολλά και ξέρω ότι μπορεί να συμβούν αρκετά απρόοπτα. Χρειάζεται ψυχραιμία, σύνεση και ενσυναίσθηση.
- Πριν μπείτε στο χειρουργείο τι σκέφτεστε;
• Τα δεδομένα της εγχείρησης, την ανάλυσή τους και πιθανά σενάρια που θα απαιτήσουν άμεση επίλυση.
- Τι παίζει ρόλο για να στεφθεί μια εγχείρηση με επιτυχία;
• Βασικά είναι τα δεδομένα του ασθενούς και της εγχείρησης. Υπάρχουν πολλά που μπορούν να παίξουν αρνητικό ρόλο. Η προχωρημένη ηλικία, ιδίως άνω των 85 ετών, η καρδιακή ανεπάρκεια και οι σοβαρές συνυπάρχουσες νοσηρότητες είναι εύκολα παραδείγματα αρνητικών συντεταγμένων. Από την άλλη πλευρά, η εμπειρία της ομάδας παραμένει σίγουρα θετικός παράγοντας.
- Έχει κινδυνεύσει ασθενής στα χέρια σας;
• Σε όλα αυτά τα χρόνια, είναι δυνατόν να μην έχει; Το θέμα είναι πώς αντιμετωπίζεις τον κίνδυνο, όπως ακριβώς συμβαίνει με έναν καπετάνιο απέναντι σε φουρτούνα.
- Έχετε χειρουργήσει ποτέ συνάδελφό σας καρδιοχειρουργό ή καρδιολόγο; Πώς αισθανθήκατε;
• Έχω χειρουργήσει συναδέλφους όλων των ειδικοτήτων και καρδιολόγους. Στην αρχή, λίγο περίεργα, αλλά με τα χρόνια και αυτό έγινε αποδεκτό ψυχολογικά.
- Τι οδηγεί τον περισσότερο κόσμο στο χειρουργείο για επέμβαση στην καρδιά;
• Δυστυχώς το κάπνισμα, το κληρονομικό, η χοληστερίνη και η κακή διατροφή. Σε μικρότερο βαθμό, το άγχος, η εσωστρέφεια και η καθιστική ζωή.
- Τι θα συμβουλεύατε έναν άνθρωπο που πάσχει από την καρδιά του;
• Να ακολουθεί πιστά τις συμβουλές του καρδιολόγου του.

Στο χειρουργείο μαζί με το γιο του Γρηγόρη (αριστερά), που ακολουθεί την ανοδική πορεία του πατέρα του.

- Το μεγαλύτερο σε διάρκεια χειρουργείο σας πόσες ώρες ήταν;
• Ένα περίπλοκο χειρουργείο -ιδίως με αιμορραγική διάθεση- μπορεί να διαρκέσει από 10 έως 15 ώρες.  Ευτυχώς αυτά είναι πολύ σπάνια.
- Ποιος είναι ο καλύτερος σύμβουλος ενός καρδιοπαθή;
• Ο καρδιολόγος του. Μόνο μ’ αυτόν θα ξεπεράσει τις δυσκολίες. Μακριά από συμβουλές φίλων και ιντερνετικές παραινέσεις. Βλάπτουν σοβαρά την υγεία.
- Πόσα χιλιόμετρα την ημέρα πρέπει να κάνει και σε πόσο χρόνο ένας που έχει καρδιακό πρόβλημα;
• Εξαρτάται από το είδος της πάθησης. Ο ασθενής με καρδιακή ανεπάρκεια ίσως να μην μπορεί να περπατήσει. Αυτό εξατομικεύεται. Ένας μέσος ασθενής μετά από επιτυχή εγχείρηση by-pass πρέπει να περπατά 3-5 χιλιόμετρα την ημέρα σε 60 λεπτά ανάλογα με τις δυνατότητές του. Δεν είναι το ίδιο ο 45χρονος οικοδόμος με την υπέρβαρη γιαγιά των 80 ετών.
- O άντρας ή η γυναίκα κινδυνεύει πιο πολύ από την καρδιά του και γιατί;
• Oι κίνδυνοι είναι σχεδόν οι ίδιοι. Απλά πολλές φορές η γυναίκα έχει μικρότερα στεφανιαία αγγεία με συνεπακόλουθη χειρουργική προσέγγιση.
Μιλώντας για τη δουλειά του, ο Στρατής Παττακός δείχνει απόλυτα έτοιμος, δείγμα της κατασταλαγμένης πια νοοτροπίας του. Όσο μας απαντάει, ρίχνει κλεφτές ματιές σε μία οικογενειακή φωτογραφία με τη γυναίκα του και τα παιδιά του, καθώς και στο πρόγραμμα της ερχόμενης εβδομάδας. Ευκαιρία, λοιπόν, να μπούμε σε πιο προσωπικές ερωτήσεις.
- Ποιο είναι το όνειρο της ζωής σας;
• Να δω τους ανθρώπους που είναι δίπλα μου να συνεχίζουν το έργο μου.
- Έχετε χόμπι;
• Kαι βέβαια. Η θάλασσα και τα ταξίδια είναι οι μεγάλες μου αγάπες. Ο κορωνοϊός επηρέασε το δεύτερο. Μια καλή παρέα με ποιοτική μουσική είναι μια άλλη, χειμερινή κυρίως, αγάπη έστω και μία φορά το μήνα.
- Τι ομάδα είστε;
• Είμαι Παναθηναϊκός με τερματοφύλακα τον Οικονομόπουλο και τους Δομάζο, Καμάρα, Σούρπη κ.ά. Μετά από αυτούς, έχασα την μπάλα. Οι σπουδές και η Αμερική με αποξένωσαν από το ποδόσφαιρο. Θα επέστρεφα στα γήπεδα, μόνο εφόσον οι φίλαθλοι θα καθόμασταν ανακατεμένοι και ειρηνικοί. Θα ήθελα να δω κόκκινα, πράσινα, κίτρινα κασκόλ δίπλα-δίπλα. Όποιος θέλει να συμμετάσχει στις σημερινές εχθροπραξίες, είναι ελεύθερος. Όχι εγώ πάντως. Οι απόγονοί μου είναι Ολυμπιακοί. Δεν τους επηρέασα, όπως βλέπετε...
- Τι μουσική ακούτε;
• Ακούω οποιαδήποτε ποιοτική μουσική, μιας και έχω ένα πάθος με αυτή. Μέσα μου συνδυάζονται σμυρνέικα βιολιά και σαντούρια, το παράπονο του λαϊκού τραγουδιού, το συναίσθημα του Νέου Κύματος και η μοναδική τέχνη και ευαισθησία των φίλων μου καλλιτεχνών. Η κλασική μουσική χωρίς να είναι στις ρίζες μου με συνεπαίρνει απίστευτα. Το πρώτο LP που αγόρασα το 1969 ήταν το «Reflections» του Μάνου Χατζιδάκι με την Νew York Ensemble Orchestra. Μαγεία!
- Ελεύθερες ώρες έχετε; Πού τις διαθέτετε;
• Όπως αντιλαμβάνεστε, προέχουν η οικογένεια και οι φίλοι. Το να ακούς τα εγγόνια σου να περιγράφουν τις εμπειρίες τους είναι θείο δώρο. Μία εκδρομή, ένα δείπνο είναι πάντα σπουδαία γεγονότα για μένα, όπως και για τους περισσότερους ανθρώπους.
- Πείτε μου κάτι που σας αρέσει στη ζωή.
• Οι καλές, τίμιες ανθρώπινες σχέσεις.
- Τι σας συνδέει με τη Χαλκίδα;
• Η ύπαρξη διαχρονικών φίλων και οι συχνές επισκέψεις ιδιαίτερα την Κυριακή το μεσημέρι. 
- Σας ενοχλεί όταν οι συγγενείς των ασθενών σάς ρωτάνε πιεστικά για τον άνθρωπό τους;
• Καθόλου. Το θεωρώ ανθρώπινο, γιατί και εγώ θα ρωτούσα αν ήμουν στη θέση τους.
- Ποια είναι η μεγαλύτερη αδυναμία σας;
• Ένα καλό γλυκό. Δύσκολο να αντισταθείς.
- Με το ποτό πώς τα πάτε;
• Εποχιακά. Τον Αύγουστο ούζο και μπίρα με φίλους. Τους υπόλοιπους μήνες λίγο κρασί το Σαββατόβραδο. Δεν μου λείπει. Πιστεύω ότι λίγο ποτό με μέτρο δεν είναι ανθυγιεινό ούτε έχει τη βλαπτική επίδραση του καπνίσματος.
- Τι ώρα κοιμάστε το βράδυ;
• Καθημερινά γύρω στις 11-12. Εξαίρεση η έξοδος με μια φιλική παρέα ή μια συνεστίαση. Εκεί δεν τηρώ κανένα πρόγραμμα ή περιορισμό. 
- Έχετε πρόγραμμα στη ζωή σας;
• Και βέβαια έχω. Χωρίς πρόγραμμα δεν θα μπορούσα να ανταποκριθώ στις απαιτήσεις του χειρουργείου.
- Πώς νιώθετε όταν τελειώνει με επιτυχία μια χειρουργική σας επέμβαση;
• Απίστευτη ικανοποίηση. Ιδιαίτερη ευγνωμοσύνη στους συνεργάτες και τον Ύψιστο που μας φυλάει όλους. Τα συναισθήματα αυτά σαφώς είναι υψηλότερα, όταν αφορούν εγχειρήσεις υψηλού κινδύνου.
- Κάνει το σεξ καλό στην καρδιά;
• Το σεξ αποτελεί μια υγιή, ανθρώπινη -και όχι μόνο- εκδήλωση με πολλαπλές ευεργετικές επιδράσεις σε όλο τον οργανισμό ιδίως στην ψυχοσωματική ισορροπία. Στο πλαίσιο αυτό μόνο θετική επίδραση έχει. Από την άλλη, ασθενείς που βρίσκονται σε καρδιακή ανεπάρκεια ή έχουν σοβαρή στεφανιαία νόσο, θα πρέπει να συμβουλεύονται τον καρδιολόγο τους, μιας και η ένταση μπορεί να επιφέρει δυσάρεστα αποτελέσματα. Πάντως, οι ασθενείς μετά από μια επιτυχημένη εγχείρηση καρδιάς, απολαμβάνουν μια φυσιολογική ερωτική ζωή.
- Πού διασκεδάζετε και κάθε πότε;
• Σε μια καλή συνεστίαση, σε ένα θέατρο ή σε μια μουσική παράσταση. Ποιοτικές μουσικές βραδιές, έστω και λιγοστές το χρόνο, τονώνουν τον καθημερινό αγώνα όλων μας.
- Γυμνάζεστε καθημερινά και πόσο;
• Δύο με τρεις φορές την εβδομάδα για μία ώρα. Ιδιαίτερα το καλοκαίρι προσθέτω κολύμβηση αποστάσεων 2-3 φορές την εβδομάδα.
- Αγαπημένο σας τραγούδι;
• Είναι πολλά, γιατί το καθένα εκφράζει μια δεδομένη χρονική ή συναισθηματική περίοδο. Θα αδικήσω πολλά, όπως και φίλους τραγουδιστές.
- Πού πάτε διακοπές τα καλοκαίρια;
• Πρώτος προορισμός η περιοχή Πολιχνίτου Λέσβου με την παραλία των Βατερών και τη μαγευτική Νυφίδα και Σκάλα. Οι Σπέτσες και το Ιόνιο συμπληρώνουν τις θαλασσινές μου αποδράσεις.
- Ποιο είναι το στέκι σας όταν βγαίνετε στην Αθήνα;
• Δυστυχώς δεν έχω στέκι λόγω έλλειψης χρόνου. Οι έξοδοί μου έχουν ποικιλία και εναλλαγή.
- Αν δεν γινόσασταν καρδιοχειρουργός, ποια ειδικότητα ή άλλο επάγγελμα θα ακολουθούσατε;
• Αν δεν ήμουν καρδιοχειρουργός, θα ήμουν ...καρδιοχειρουργός ή οπωσδήποτε γιατρός με κάποια χειρουργική ειδικότητα. Με τη χειρουργική τραυμάτων απέκτησα πολύτιμες εμπειρίες στην Αμερική και δυνατή έλξη.
- Η ζωή είναι σύντομη;
• Μια χαρά είναι, όταν τη γεμίσεις με δράση και έχεις την τύχη να φτάσεις στη μέση επιβίωση.
- Κάνουν παράπονα η σύζυγος και τα παιδιά σας που τους αφιερώνετε λίγο χρόνο;
• Από την πρώτη στιγμή με κάλυψαν με κατανόηση και υποστήριξη. Τους ευχαριστώ.
- Εσείς προσέχετε την καρδιά σας; Τι μέτρα παίρνετε;
• Κάνω τις εξετάσεις που πρέπει και προσέχω τα βασικά, που είναι το κάπνισμα, η  διατροφή και η  άσκηση.
- Μάθαμε ότι έχετε πηγαίο χιούμορ και δέχεστε το χιούμορ των άλλων. Έτσι είναι;
• Μ’ αρέσει το χιούμορ. Είναι αντίδοτο στις δυσκολίες της ζωής και σε βοηθάει να τα βλέπεις όλα από την αισιόδοξη πλευρά. Δέχομαι το χιούμορ των άλλων και το χρησιμοποιώ συχνά.
- Θα θέλατε ο γιος σας ο Γρηγόρης να ακολουθήσει τη δική σας πορεία;
• Ήδη την ακολουθεί. Ο Γρηγόρης μετά από 22 χρόνια εκπαίδευσης στις ΗΠΑ επέστρεψε για να υπηρετήσει την ιατρική στη χώρα που γεννήθηκε. 
- Υπάρχουν σήμερα νέες μέθοδοι στις καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις;
• Και βέβαια. Επεμβάσεις με μικρές τομές, θωρακοσκοπικά και χωρίς τομή διακαθετηριακά, είναι από τις πιο γνωστές εξελίξεις.
- Εσείς πώς ενημερώνεστε για όλες αυτές τις μεθόδους;
• Η ενημέρωση γίνεται με διάβασμα, συμμετοχή στα συνέδρια και τις ομιλίες ειδικών.

Σε αυτό το σημείο, σταματά η κουβέντα μας με τον Στρατή Παττακό. Η ώρα έχει φτάσει 9.30 το βράδυ. Όρθιος μάς σφίγγει θερμά το χέρι και με το γνωστό του πλατύ χαμόγελο μας αποχαιρετά, ενώ εμείς παίρνουμε το δρόμο της επιστροφής για τη Χαλκίδα.

Με τον ...πατριάρχη της καρδιοχειρουργικής Denton Cooley.

Με το ...νυστέρι

• Γεννήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου του 1951 στον Πολιχνίτο της Λέσβου. 
• Μεγάλωσε σε αγροτικό περιβάλλον και στα 16 του χρόνια συνειδητοποίησε ότι θέλει να γίνει γιατρός. Ήρθε στην Αθήνα ως φοιτητής Ιατρικής και τελείωσε τη Γενική Χειρουργική στο Λαϊκό Νοσοκομείο.
• Στην Αμερική πήγε το 1982, όπου ειδικεύθηκε στη Γενική Χειρουργική (επανάληψη ειδικότητας) και Καρδιοχειρουργική στο Georgetown University Hospital και στο Washington Hospital Center. Επέστρεψε στην  Ελλάδα το 1991 και από τότε διευθύνει τη Β΄ Καρδιοχειρουργική  Κλινική του νοσοκομείου «Υγεία». 
• Σύζυγός του είναι η Βιβή Παττακού-Γεωργαντίδου, φιλόλογος καθηγήτρια. 
• Έχει δύο παιδιά, την ψυχοπαιδαγωγό Φαίη και τον καρδιοχειρουργό Γρηγόρη, ο οποίος εργάζεται μαζί του τα τελευταία έξι χρόνια.